Sự chuyển mình chính trị của hạt Cameron - một cộng đồng đa số người gốc Tây Ban Nha ở mũi cực nam bang Texas - bắt đầu với sự xuất hiện của một tỷ phú.
Tên người này không là Donald Trump. Đó là Elon Musk.
Hơn một thập niên trước， tỷ phú Elon Musk chuyển SpaceX đến hạt Cameroon， nơi tập đoàn thực hiện nhiều vụ phóng tên lửa. Giờ đây， dấu ấn của ông Musk hiện diện ở khắp mọi nơi. Trung tâm thành phố Brownsville là sự giao thoa giữa nền văn hóa cũ (giữa người Mexico， người Mỹ và người Tejano) và nền văn hóa mới (không gian， các phi hành gia và chân dung ông Musk).
Trên con đường đến địa điểm phóng Starbase， một bức tượng bán thân khổng lồ của ông Musk được dựng lên. Theo New York Times， người đàn ông giàu nhất thế giới được tôn vinh như một vị vua tại một trong những hạt nghèo nhất nước Mỹ.
Những gì xảy ra trong ngày 5/11 còn bất ngờ hơn nữa. Ông Trump làm được điều không một đảng viên Cộng hòa nào đạt được trong 20 năm qua: Lật ngược tình thế tại hạt Cameron. Tổng thống đắc cử giành chiến thắng tại hạt này với 53% phiếu bầu.
Lần gần nhất một ứng viên tổng thống thuộc đảng Cộng hòa có thành tích tương tự là George W. Bush， cựu Thống đốc Texas， vào năm 2004. Đây là một trong hàng loạt thành trì của đảng Dân chủ trên khắp nam Texas， chủ yếu là lao động chân tay gốc Tây Ban Nha.
Có nhiều yếu tố đằng sau thành công của ông Trump tại hạt Cameron. Các cử tri và quan chức cho biết không cá nhân riêng rẽ nào chịu trách nhiệm cho làn sóng Trump tại hạt này. Tuy nhiên， dựa trên các cuộc phỏng vấn của New York Times， ảnh hưởng của ông Musk sâu rộng và mơ hồ， biến vị tỷ phú từ một doanh nhân công nghệ có mối liên hệ với địa phương thành người đại diện chủ nghĩa Trump trong cộng đồng lao động và người Mỹ Latin.
“Tiền từ trên trời rơi xuống”Tại vùng đất ngập nước cách Brownsville vài km， bức tượng bán thân Elon Musk thu hút sự chú ý của người qua đường. Hôm 30/11， một số du khách người Czech đã dừng lại và ngắm nhìn nó.
Trong khi đó， con đường dẫn tới Starbase nhộn nhịp với các nhân viên và nhà thầu kết thúc ca làm việc buổi chiều， kéo hàng hóa vào ra. Khách du lịch chạy xe scooter đi ngang qua， còn nhân viên mặc áo vest xây dựng sáng màu nghỉ giải lao， tụ tập quanh những xe bán bánh taco và bàn ăn ngoài trời.
Tại một nhà hàng phát nhạc indie và nhạc điện tử， một biển báo trên quầy bar ghi "Chiếm đóng sao Hỏa" bằng đèn neon đỏ. Nhà hàng này chỉ mở cửa cho nhân viên SpaceX.
Gần một biển hiệu SpaceX neon trắng lớn， 5 người phụ nữ đang chụp ảnh tự sướng. Họ sống trong khu vực này và đã nhiều năm không gặp nhau. Tất cả đều lớn lên trong gia đình theo đảng Dân chủ. Nhưng kỳ bầu cử vừa rồi， 4/5 người đã bỏ phiếu cho ông Trump， khi lo ngại về nền kinh tế và số lượng người di cư đạt mức kỷ lục.
“Gần đây， họ đi nhiều hướng chệch khỏi những giá trị này”， Yolanda Perales - 64 tuổi， một y tá nghỉ hưu - nói về đảng Dân chủ. Bà tin rằng đảng Cộng hòa tập trung nhiều hơn vào giảm chi phí sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe.
Sonia Rodriguez - 71 tuổi - là người duy nhất trong nhóm bỏ phiếu cho Phó tổng thống Kamala Harris vì phẫn nộ trước lời lẽ và tính cách của ông Trump. Song bà cũng cởi mở với những thay đổi trong nhiệm kỳ thứ hai của tổng thống đắc cử.
“Chúng tôi hy vọng ông ấy sẽ thúc đẩy nền kinh tế và giúp đỡ những người đang gặp khó khăn ở đây”， bà Rodriguez nói.
Elon Musk và SpaceX hiện diện khắp nơi tại hạt Cameron. Ảnh: New York Times.
Năm 2012， hạt Cameron đã cạnh tranh với Florida và Puerto Rico để thu hút SpaceX. Gilberto Salinas - khi đó là Phó chủ tịch điều hành của Hội đồng Phát triển Kinh tế Brownsville - gọi đây là “tiền từ trên trời rơi xuống”.
Chính quyền thành phố và bang quảng bá dự án của SpaceX sẽ tạo việc làm cho các gia đình nằm ở biên giới. Trong khi đó， trường học và giáo viên tin tưởng dự án sẽ hỗ trợ nỗ lực mở rộng các khóa học khoa học， công nghệ và toán học tại trường công.
Tỷ lệ nghèo đói của hạt Cameron là 22，6%， vượt qua nhiều nơi khác tại Mỹ， như hạt Fulton của Atlanta (12，7)， Los Angeles (13，9) và Miami-Dade (14，5). Còn với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và quan chức địa phương， sự hiện diện của SpaceX là một phần giúp kinh tế phát triển nhanh chóng， tạo ra hàng triệu USD lợi nhuận và du lịch.
Theo báo cáo， hơn 3.400 việc làm toàn thời gian và nhà thầu liên quan trực tiếp và hơn 21.400 việc làm khác liên quan gián tiếp đến Starbase. Nhiều vị trí không yêu cầu bằng đại học nhưng trả mức lương cao hơn nhiều so với các công việc khác trong khu vực. Song cũng có một số ít thường xuyên nhảy việc vì ca làm việc dài và điều kiện khắc nghiệt.
Tốc độ tăng trưởng này đẩy giá thuê nhà và nhà ở của những cư dân lâu năm， nhưng thu nhập trung bình của hạt không theo kịp tốc độ. Các chuyên gia cho biết sự dịch chuyển kinh tế đã thay đổi bộ mặt chính trị của Thung lũng Rio Grande. Một số gia đình gốc Tây Ban Nha thuộc tầng lớp lao động chuyển sang tầng lớp trung lưu， họ bảo vệ lợi ích tài chính và bắt đầu bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa.
"Có một khát vọng， ý tưởng rằng ông ấy sẽ đến Sao Hỏa và mang theo hạt Cameron， một trong những hạt nghèo nhất nước， đi theo”， Guadalupe Correa-Cabrera - giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Georgia Maison - nhận định.
Mối quan hệ "vừa yêu vừa ghét"Ông Trump không phải vận động tranh cử quá vất vả ở hạt Cameron. Ông Musk đã làm việc này thay ông Trump， khi từ từ và tinh tế thay đổi văn hóa， cảnh quan， nền kinh tế và chính trị của hạt Cameron suốt nhiều năm.
Nhiều người nhận định đồng minh của ông Trump đã mang lại việc làm， du lịch và tâm lý cứng rắn “Nước Mỹ trên hết” với tình trạng nhập cư bất hợp pháp. Tất cả góp phần biến hạt Cameron từ xanh sang đỏ.
“Elon gần như quyết định mọi thứ tại đây”， Deborah Bell - Chủ tịch đảng Cộng hòa tại hạt Cameron - chia sẻ. “Nơi đây vẫn tồn tại mối quan hệ vừa yêu vừa ghét”.
Nhiều người đồng tình tỷ phú Elon Musk đã mang lại việc làm， du lịch và tâm lý cứng rắn “Nước Mỹ trên hết” với tình trạng nhập cư bất hợp pháp. Ảnh: New York Times.
Dấu ấn của ông Musk tại hạt này là một mớ hỗn độn của những mâu thuẫn.
Nhiều công nhân dầu khí trong khu vực phản đối ngành công nghiệp tô điện， nhưng lại ngưỡng mộ ông Musk và những chiếc Tesla. Ông Musk - một người nhập cư từ Nam Phi - công khai chỉ trích tình trạng nhập cư bất hợp pháp， và thông điệp này được những người có gốc gác nhập cư từ nhiều thế hệ trước hưởng ứng. Các dự án kinh doanh của ông thúc đẩy việc làm và du lịch， nhưng cũng làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập， một lý do khiến tầng lớp lao động xích gần ông Trump hơn.
Tuy nhiên， một số nhà lãnh đạo và cử tri từ cả 2 đảng đều đồng tình một điều: Sự xoay chuyển về mặt chính trị chỉ mang tính tạm thời.
“Tôi nghĩ đó chỉ là chuyện nhất thời”， Juanita Castillo - 63 tuổi， cử tri độc lập nhưng có khuynh hướng theo đảng Dân chủ - chia sẻ.
Jared Hockema - người giữ chức chủ tịch đảng Dân chủ của hạt Cameron từ năm 2018 - so sánh với quá khứ. Sau khi đảng Cộng hòa thắng vào năm 2004， 4 năm sau， ông Barack Obama đã lấy lại vị thế cho đảng Dân chủ.
Ông Hockema nhận xét ông Musk không thể nhận công cho tất cả thành tích kinh tế， nhưng cũng không thể bị đổ lỗi về những điểm yếu của hạt. Vị tỷ phú là “hiện thân của mọi điều đúng và sai trong xã hội chúng tôi”， ông nói.
Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước Mỹ
Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay， cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.